خبر آنلاین: محمدرضا عارف که به‌عنوان رأی اول تهران به مجلس راه‌یافته و بر کرسی ریاست فراکسیون امید تکیه زده، طی 170 روز گذشته از عمر مجلس دهم، کنشی رسمی و علنی در صحن مجلس نداشته است. برخی تحلیلگران یا فعالان شبکه‌های مجازی این سکوت را ناشی از انفعال لیدر جریان اصلاحات در بهارستان می‌دانند. برخی حتی فراتر از این، عارف را متهم می‌کنند که پس از شکست در انتخابات هیأت رئیسه، منزوی شده و از اثرگذاری سیاسی کناره گرفته است. در مقابل اما برخی دیگر، این آرامش فعال عارف را نوعی هوشمندی برای تعامل بیشتر اصلاح‌طلبان با جریان حاکمیت معنا می‌‌کنند. این همان نکته‌ای است که عارف نیز چندی پیش بر آن تاکید کرده بود: «می‌خواهیم شکاف تحمیل شده با بخشی از حاکمیت را مرمت کنیم».

میکروفونی که هنوز باز نشده

محمدرضا عارف در جلسات علنی پارلمان، خیلی آرام بر کرسی شماره 184 تکیه زده و نظاره‌گر رایزنی‌ها، موضع‌گیری‌ها و گاهی هم هوارکشیدن همکاران خود است. او تا به حال در صحن مجلس نه نطقی کرده، نه تذکری داده و نه حتی اخطاری. نه کسی صدای عارف را با فریاد «دو، دو» شنیده و نه «چهار، چهار».

این سکوت برای هر کسی معنایی دارد؛ به‌خصوص سکوت در روزهای حساس مجلس. مانند روز رأی اعتماد به سه وزیر کابینه روحانی. برخی درباره سکوت عارف حتی در این روز حساس می‌گفتند که ممکن است رئیس فراکسیون امید، با دولت روحانی دچار زاویه شده و حاضر به حمایت از وزرای پیشنهادی نیست. با این وجود رأی بالای نماینده‌ها به هر سه وزیر، نشان داد که فراکسیون امید که عارف بر صدر آن نشسته، چیزی برای دولت کم نگذاشته است. پس ماجرا چیست؟

عارف درباره سکوتش در آن روز در گفتگویی توضیح داد؛ « جاهایی اگر لازم باشد صدای فراکسیون شنیده خواهد شد و ما ساکت نیستیم... من خودم برای جلسه روز سه‌شنبه رأی اعتماد وزرا آمادگی داشتم که به نفع سه وزیر نطق دفاعیه انجام دهم، اما چون خوشبختانه عزیزان زیادی در فراکسیون برای این کار آمادگی داشتند، ما موظف بودیم که اولویت را به آنها بدهیم و این کار را هم انجام دادیم.»

سکوت در صحن علنی، موضع‌گیری در لابی

البته سکوت عارف در مجلس به این معنا نیست که او فرصت تبیین مواضع خود را در لابی پارلمان از دست می‌دهد. به همین خاطر است که رئیس فراکسیون امید هر از چند گاهی در لابی مجلس و در جمع خبرنگاران به چشم می‌خورد. همین گپ و گفت‌های رسانه‌ای فرصتی می‌شود برای دفاع عارف از عملکرد خود و فراکسیونی که او مدیریتش می‌کند. مثلا او یک‌بار در لابی مجلس از تلاش برای تعامل با حاکمیت و حفظ آرامش برای تحقق این هدف سخن گفت.

رایزنی‌های عارف که به گفته او، با چاشنی «امید و آرامش» صورت می‌گیرد، هرچند از نظر رسانه‌ای بازتاب پیدا نمی‌کند، اما چندان هم بی‌اثر به نظر نمی رسد مصداق های آن در اظهارنظرهای گاه و بیگاه برخی چهره های اصلاح طلب مشهود است. با این وجود به‌نظر می‌رسد که هنوز انتظارات از مرد شماره یک اصلاح‌طلبان در بهارستان بالاست و برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی، انتظار ایفای نقش محسوس‌تری از وی دارند.

درباره این انتظارات و راهبرد آرامش فعال عارف، فرید موسوی نماینده اصلاح‌طلب مجلس به خبرآنلاین می‌گوید: «اینکه انتظار داشته باشیم که ایشان حتما سروصدایی داشته باشند، درست نیست. همچنین برای اینکه نماینده‌هایی مانند آقای عارف بیشتر از تریبون مجلس استفاده کنند، باید کمی صبر کنیم تا زمان بگذرد. باید به فراکسیون امید فرصتی داده شود تا کم‌کم این انتظارات را پاسخ بدهیم. این عضو فراکسیون امید البته این را هم اضافه می‌کند که «ما متوجه انتقاداتی که درباره سکون آقای عارف می‌شود، هستیم اما ما نمی‌توانیم بسیاری از اتفاقاتی که صورت می‌گیرد را به بیرون منتقل کنیم.»

عرضه نداشتند...

شاید همین ناتوانی اصلاح طلبان در تبیین فعالیت‌های پشت پرده است که باعث شده انتقادات از سکوت عارف در پارلمان با لحن تندتری در فضای رسانه‌ای بازتاب یابد. مثلا صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در نقد فراکسیون امید گفته است: «شما فکر می‌کردید من نمی‌دانستم این نمایندگان لیست امید که وارد مجلس شوند چه کار می‌کنند، این افرادی که ما این همه برایشان دویدم تا رای جمع کردیم حتی عرضه نداشتند یک کمیسیون را از آن خود کنند. بعدش به من انتقاد می کنند که چرا گفتم عارف نباید رئیس مجلس شود. شما عرضه نداشتید یک کمیسیون را بگیرید و یا حتی یه نطق پیش از دستور داشته باشید.»

اصلاح‌طلبان مجلس «سعید حجاریان» نیستند

برخی منتقدان فراکسیون امید، مواضع نرم اعضای این فراکسیون درباره مسائل سیاسی روز را نشانه‌ای از کم‌تحرکی این فراکسیون معنا می‌کنند. این درحالی است که میرزایی نیکو در پاسخ به این دست انتقادات تاکید می‌کند: «اصلاح طلبی یک طیف است و سعی می‌کند طیفش را بازتر کند تا اعتدالیون را هم جذب خود کند. انتظار ندارید که همه اعضای فراکسیون امید سعید حجاریان باشند؟»

با وجود دفاع اعضای فراکسیون امید از عملکرد پارلمانی محمدرضا عارف، هنوز برخی کارشناسان بر این عقیده‌اند که ادامه سکوت لیدر جریان اصلاح‌طلب مجلس که بسیاری را به یاد سکوت غلامعلی حداد عادل در ادوار هشتم و نهم مجلس - پس از شکست از علی لاریجانی در رقابت بر سر کرسی ریاست - می‌اندازد، نمی‌تواند برای بخشی از بدنه اجتماعی اصلاح‌طلب قابل پذیرش باشد.

اینکه عارف با توجه به نقش کلیدی‌اش در مجلس بتواند میان لابی‌گری پشت‌پرده و فعالیت موثر علنی در بهارستان تعادلی برقرار کند، خواسته تحلیلگرانی است که به تاثیر سکوت عارف بر نتیجه انتخابات اردیبهشت 96 می‌اندیشند. بی‌تردید اگر ادامه این سکوت، سازمان رأی اصلاح‌طلبان را به این نتیجه برساند که عارف می‌خواهد با سکوت خود پیامی را به جامعه منتقل کرده و آنها را از شکافی میان اصلاح‌طلبان و دولت آگاه کند، آنگاه کار برای جریان اصلاحات در رقابت با اصولگرایانی که مصمم به تک‌دوره‌ای کردن دولت روحانی هستند، سخت خواهد شد. شاید همینجاست که ضروری می نماید عارف مردی که به گفته اهالی فراکسیون امید مرد فعال پشت پرده در چند ماه گذشته بوده است به مرد فعال متن صحنه تبدیل شود.