امروز با ساختمان‌های بلند، مناظر طبیعی شهرهای خود را از بین برده‌ایم. درحالی‌که در دنیا میل به صعود به میل به ساخت در پایین تبدیل شده است. بابلی‌ها آرزوی بلندمرتبه سازی داشتند که در دنیای اروپای مدرن محقق شد و به همین دلیل دوره بلندمرتبه سازی متولد شد. اما امروز بلندمرتبه سازی به تاریخ پیوسته است و دیگر کشورهایی که در این زمینه متخصص بودند و در بلندمرتبه سازی پیشرفته هستند علاقه‌ای به ساخت آسمان‌ خراش ندارند. امروز دیگر دوران خراشیدن آسمان‌ها به سر آمده و ملاک توسعه محسوب نمی‌شود. توجه به ساخت زیرزمینی، خصیصه شهرهای مدرن قرن بیست و یکم است و اگر قرار باشد بلندمرتبه سازی انجام شود قطعاً جایی جز حاشیه شهرهای بزرگ محل این کار نخواهد بود. ما با بلندمرتبه سازی مناظر طبیعی شهرهای خود را از بین برده‌ایم و برای مثال نمای زیبای کوه دماوند در تهران را از دست داده‌ایم. امروز ساخت زیرزمینی نه تنها یک میل در انسان است، بلکه موجب جلوگیری از برخی حوادث می‌شود که به عنوان امتیاز ساخت زیرزمینی مطرح است.در ایران هم ساخت زیرزمینی می‌تواند برای جلوگیری از گرما کاربرد داشته باشد. در آینده شاهد تغییرات آب و هوایی شدید خواهیم بود که ما را نیازمند این بناها می‌سازد تا به سنت پدرانمان به زیرزمین پناه ببریم. باید فضاهای زیرزمینی به شکلی ساخته شود که احساس حفره بودن به کسی دست ندهد بلکه احساس زندگی و حرکت ایجاد کند. ایرانیان گذشته با استفاده از منابع زیرزمینی و هدایت آب‌ها تبحر داشتند، اما امروزه این سنت از بین رفته است. در کاربری‌های میان شهری مهم است که فرهنگ و تجارت از هم جدا نباشند و باید برای آن ارتباط صحیح قائل شویم، می‌بایست از دید فضاهای تک منظوره رو به فضاهای چند منظوره و چند کاربری ببریم تا بتوانیم آینده مناسبی برای این ساخت‌وساز داشته باشیم.

بهمن نامور مطلق معاون صنایع‌دستی کشور